رویکرد محمدامین ریاحی به مقوله‌ی زبان فارسی و فرهنگ ایرانی

ضرورت تکوین هویت ملی جدید، از مسائلی بود که برای تجددگرایان دوره‌ی قاجار به ویژه پس از انقلاب مشروطه مطرح شد و در قالب پژوهش در گذشته و با محوریت تاریخ و زبان به عنوان دو مقوله‌ی فرهنگی و تمدنی جلوه یافت. محمدامین ریاحی نیز از جمله پژوهش‌گرانی بود که دغدغه‌ی پژوهش در مقوله‌های فرهنگی ـ تمدنی ایران داشت. این پژوهش بر محور این پرسش بنا شده که مسأله‌ی فرهنگ و زبان در پژوهش‌های ریاحی چه جایگاهی داشته است؟ از رهگذر بررسی آثار ریاحی می‌توان چند مؤلفه‌ی برجسته در اندیشه‌ی او دریافت کرد؛ محوریت فرهنگ ایرانی و زبان فارسی؛ به گونه‌ای که با وجود ارتباط قسمتی از پژوهش‌های ریاحی با حوزه‌ی عثمانی، دغدغه‌ی عمده‌ی او در این پژوهش‌ها، زبان فارسی و گستره‌ی نفوذ فرهنگ ایران است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد ریاحی با این‌که تعلق خاطر مشخصی به متون کهن فارسی دارد، یکی از نمایندگان پیش‌رو نگرشی است که به درک معتدلی از ضرورت بازاندیشی در زبان فارسی باور داشت. ریاحی توانست نسبت متعادلی میان اهمیت و اصالت زبان متون کهن و ضرورت بازاندیشی در زبان فارسی برای پاسخ به مقتضیات زمانه برقرار کند.